Trong bối cảnh chi phí năng lượng tăng cao và yêu cầu phát thải ngày càng khắt khe, doanh nghiệp không thể tiếp tục quản lý năng lượng theo cách thủ công, rời rạc. Phần mềm giám sát năng lượng chính là giải pháp giúp theo dõi tiêu thụ theo thời gian thực, cảnh báo bất thường để tối ưu hiệu suất vận hành.
Đây không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là nền tảng để doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, giảm phát thải hướng tới phát triển bền vững một cách chủ động minh bạch. Cùng Lạc Việt tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
1. Vì sao doanh nghiệp cần phần mềm giám sát năng lượng để chuyển đổi xanh?
Trong kỷ nguyên mà phát triển bền vững trở thành ưu tiên chiến lược thì năng lượng không chỉ là chi phí vận hành mà còn là tài sản cần được kiểm soát tối ưu và minh bạch. Với sự biến động liên tục của giá điện, nhiên liệu cùng áp lực từ các cam kết Net Zero, doanh nghiệp không còn có thể dựa vào cách quản lý cảm tính hay các bảng tính Excel rời rạc để kiểm soát việc sử dụng năng lượng.
Thực tế cho thấy, phương pháp giám sát thủ công thường mang lại thông tin chậm trễ khó xác minh và rất khó để đưa ra quyết định kịp thời. Bạn chỉ biết được lượng điện đã tiêu thụ sau khi hóa đơn được phát hành. Nhưng khi đó, mọi tổn thất đã xảy ra, mọi lãng phí đã được chi trả, cơ hội tiết kiệm thì đã trôi qua.
Trong khi đó, các doanh nghiệp tiên phong hiện nay đang chuyển sang giải pháp giám sát năng lượng bằng phần mềm nhằm theo dõi tức thì tình trạng sử dụng năng lượng trong nhà máy, tòa nhà, hoặc hệ thống logistics. Đây không chỉ là công cụ kỹ thuật mà là nền tảng quản lý giúp doanh nghiệp:
- Tăng khả năng kiểm soát tiêu hao năng lượng ở cấp độ thiết bị, dây chuyền
- Cảnh báo sớm các bất thường để xử lý trước khi gây thiệt hại lớn
- Hỗ trợ báo cáo dữ liệu phát thải minh bạch theo tiêu chuẩn ESG hoặc ISO
Phần mềm giám sát năng lượng không đòi hỏi doanh nghiệp phải thay đổi toàn bộ hạ tầng vận hành. Ngược lại, doanh nghiệp có thể triển khai từng phần từ nhỏ đến lớn theo đúng nhu cầu và khả năng tài chính tạo nên hiệu quả rõ rệt chỉ sau vài tháng ứng dụng.
2. Phần mềm giám sát năng lượng là gì?
2.1. Định nghĩa
Phần mềm giám sát năng lượng là một công cụ công nghệ cho phép doanh nghiệp theo dõi mức tiêu thụ năng lượng (điện, nước, khí, hơi…) theo thời gian thực tại từng điểm, từng thiết bị hoặc khu vực cụ thể. Dữ liệu được thu thập liên tục tự động, dữ liệu thể hiện trên màn hình hoặc báo cáo giúp người dùng dễ dàng phát hiện bất thường để đánh giá xu hướng, điều chỉnh hoạt động để tiết kiệm.
Thay vì chờ cuối tháng để tổng kết, đoán nguyên nhân hóa đơn điện tăng cao, phần mềm giúp bạn thấy được việc tiêu thụ năng lượng đang diễn ra ở đâu, lúc nào với mức độ ra sao ngay tại thời điểm hiện tại.
2.2. Cấu trúc hệ thống giám sát năng lượng
Một hệ thống phần mềm giám sát năng lượng thường bao gồm 4 thành phần chính:
- Thiết bị cảm biến/đo lường: Là các thiết bị vật lý lắp đặt tại những điểm tiêu thụ năng lượng (máy móc, khu vực sản xuất, hệ thống điều hòa…) để ghi nhận số liệu như điện năng tiêu thụ, áp suất, lưu lượng nước, nhiệt độ…
- Bộ thu thập dữ liệu (gateway hoặc module truyền dữ liệu): Chuyển tiếp thông tin từ thiết bị đo lường lên hệ thống phần mềm. Tùy theo kiến trúc, dữ liệu có thể truyền qua WiFi, 4G, mạng LAN hoặc hệ thống SCADA hiện có.
- Phần mềm giám sát năng lượng: Đây là trung tâm xử lý phân tích dữ liệu. Phần mềm có khả năng tổng hợp số liệu, phân tích xu hướng, phát hiện bất thường, cảnh báo khi mức tiêu thụ vượt ngưỡng.
- Giao diện trực quan (dashboard): Là nơi người dùng có thể xem dữ liệu theo thời gian thực dưới dạng biểu đồ, bản đồ nhiệt, bảng so sánh theo khu vực, thiết bị, thời gian… Dữ liệu dễ hiểu ngay cả với người không chuyên kỹ thuật.
3. Các tính năng nổi bật cần có trong một phần mềm giám sát năng lượng
Việc lựa chọn đúng phần mềm giám sát năng lượng không nên chỉ dừng ở danh sách chức năng mà cần hiểu mỗi tính năng có thể giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề gì trong thực tế vận hành. Dưới đây là những tính năng cốt lõi doanh nghiệp nên ưu tiên khi lựa chọn giải pháp phù hợp.
3.1. Giám sát theo thời gian thực, cảnh báo vượt ngưỡng tự động
Một phần mềm hiệu quả phải có khả năng giám sát liên tục phát hiện bất thường ngay khi nó xảy ra thay vì đợi đến cuối kỳ mới tổng hợp số liệu. Điều này đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp sản xuất hoặc cơ sở vận hành 24/7.
Lợi ích thực tế:
- Nếu một máy nén khí hoạt động sai thông số hoặc một khu vực tiêu thụ điện tăng đột biến vào ban đêm, phần mềm sẽ lập tức gửi cảnh báo cho kỹ thuật viên để xử lý sớm.
- Không chỉ giúp ngăn ngừa sự cố mất an toàn mà còn giúp tiết kiệm hàng triệu đồng mỗi tháng nhờ tránh tiêu thụ không cần thiết.
3.2. Theo dõi tiêu thụ năng lượng đa dạng: điện, nước, khí nén, hơi, lạnh
Phần mềm không nên giới hạn trong việc giám sát điện năng vì các hệ thống như khí nén, nước lạnh, hơi nước cũng là những nguồn tiêu hao lớn thường xuyên bị bỏ qua.
Giá trị mang lại:
- Doanh nghiệp có thể đánh giá tổng thể mức độ sử dụng năng lượng của toàn bộ hệ thống thay vì chỉ “thấy phần nổi của tảng băng” là hóa đơn điện.
- Ví dụ, một nhà máy có thể phát hiện hệ thống khí nén đang bị rò rỉ thông qua dữ liệu áp suất giảm bất thường từ đó ngăn chặn thất thoát khí tốn kém, giảm hao mòn thiết bị.
3.3. Dashboard trực quan dễ hiểu cho cả kỹ thuật và quản lý
Dữ liệu chỉ thực sự có giá trị khi được trình bày dễ hiểu để hỗ trợ ra quyết định. Một phần mềm tốt phải có giao diện trực quan, phù hợp với cả người vận hành lẫn ban lãnh đạo.
Giá trị mang lại:
- Giám sát viên có thể theo dõi từng thiết bị hoạt động trong thời gian thực bằng biểu đồ hoặc bản đồ nhiệt dễ quan sát.
- Quản lý cấp cao có thể nắm tổng thể xu hướng tiêu thụ năng lượng theo khu vực, theo ca, theo ngày… từ đó định hướng chính sách tiết kiệm phù hợp.
- Đây là nền tảng để xây dựng văn hóa tiết kiệm năng lượng dựa trên dữ liệu chứ không chỉ dựa vào cảm tính hay khẩu hiệu.
3.4. Lưu trữ dữ liệu lịch sử so sánh theo thời gian, khu vực, thiết bị
Dữ liệu không chỉ hữu ích trong hiện tại mà còn cần được lưu lại để phục vụ phân tích đánh giá hiệu quả để ra quyết định dài hạn.
Giá trị mang lại:
- Doanh nghiệp có thể so sánh mức tiêu thụ theo từng tuần, tháng, mùa hoặc trước và sau khi thay đổi thiết bị/vận hành.
- Phát hiện các mô hình tiêu thụ lặp lại giúp xây dựng kế hoạch điều chỉnh ca sản xuất hợp lý, giảm tiêu thụ vào giờ cao điểm.
- Đây cũng là cơ sở phục vụ kiểm toán năng lượng hoặc lập báo cáo ESG với minh chứng rõ ràng có tính thuyết phục.
3.5. Tích hợp với hệ thống SCADA, IoT hoặc phần mềm quản trị khác (ERP, EMS…)
Một phần mềm hiệu quả không nên hoạt động đơn lẻ. Khả năng tích hợp là yếu tố then chốt để giúp doanh nghiệp đồng bộ thông tin tăng hiệu suất vận hành.
Giá trị mang lại:
- Kết nối với hệ thống SCADA giúp doanh nghiệp vừa giám sát năng lượng vừa kiểm soát quy trình sản xuất tự động trên cùng một nền tảng.
- Tích hợp với phần mềm ERP giúp tài chính, kỹ thuật và quản trị chia sẻ chung dữ liệu, nâng cao khả năng phản ứng ra quyết định nhanh hơn.
- Nếu doanh nghiệp đã hoặc đang triển khai hệ thống quản lý năng lượng ISO 50001, phần mềm có thể là cầu nối dữ liệu đáng tin cậy phục vụ chứng nhận, cải tiến liên tục.
Một phần mềm giám sát năng lượng hiệu quả không chỉ là “một công cụ để xem số điện hàng ngày”, mà là một nền tảng giúp doanh nghiệp chuyển từ bị động sang chủ động, từ đoán định sang quản trị dựa trên dữ liệu. Đó chính là tiền đề để tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu suất xây dựng uy tín bền vững trong thời đại chuyển đổi xanh.
4. Gợi ý giải pháp phần mềm giám sát năng lượng từ Lạc Việt
4.1. Tổng quan giải pháp: Thu thập dữ liệu tự động – Hiển thị trực quan – Cảnh báo kịp thời
Giải pháp phần mềm giám sát năng lượng của Lạc Việt được xây dựng với mục tiêu rõ ràng giúp doanh nghiệp kiểm soát việc tiêu thụ năng lượng một cách minh bạch, liên tục với hiệu quả nhất có thể.
Thông qua việc kết nối với hệ thống cảm biến, đồng hồ đo lường, phần mềm tự động thu thập dữ liệu về điện, nước, khí nén, hơi hoặc các dạng năng lượng khác từ toàn bộ nhà máy, tòa nhà hoặc hệ thống vận hành. Dữ liệu được hiển thị trực quan trên dashboard với biểu đồ, bản đồ nhiệt, bảng so sánh theo khu vực, thiết bị, thời gian giúp cả kỹ thuật viên và quản lý cấp cao nhìn thấy rõ “bức tranh năng lượng” của doanh nghiệp theo thời gian thực.
Điểm mạnh của hệ thống là khả năng phát hiện bất thường kịp thời. Khi một thiết bị vượt ngưỡng tiêu thụ năng lượng, phần mềm sẽ cảnh báo ngay lập tức. Giúp doanh nghiệp không chỉ phản ứng nhanh mà còn chủ động ngăn ngừa tổn thất, hư hỏng hoặc lãng phí trong vận hành.
4.2. Tính linh hoạt cao: Phù hợp cho cả doanh nghiệp nhỏ lẫn tập đoàn lớn
Không phải doanh nghiệp nào cũng có sẵn nguồn lực lớn để triển khai một hệ thống quản lý năng lượng toàn diện ngay từ đầu. Hiểu được điều đó, Lạc Việt thiết kế phần mềm với cấu trúc mở có thể triển khai linh hoạt theo từng giai đoạn, phù hợp với khả năng đầu tư quy mô vận hành thực tế.
- Với doanh nghiệp vừa và nhỏ: có thể bắt đầu bằng việc giám sát tiêu thụ điện tại các khu vực chính (ví dụ: khu sản xuất, phòng lạnh, điều hòa trung tâm…) để xác định nơi tiêu tốn nhiều năng lượng nhất.
- Với doanh nghiệp lớn: phần mềm hỗ trợ tích hợp đồng thời hàng trăm điểm đo, khu vực, dây chuyền sản xuất, và có thể mở rộng dễ dàng khi doanh nghiệp mở thêm nhà máy hoặc kho bãi.
Từ mô hình khởi đầu đơn giản đến hệ thống giám sát đa điểm trên toàn quốc, giải pháp của Lạc Việt đều có khả năng đáp ứng mà không cần thay đổi lại toàn bộ hạ tầng hoặc quy trình vận hành hiện tại.
4.3. Hỗ trợ báo cáo ESG, tích hợp ISO 50001, GHG Protocol
Không chỉ dừng lại ở việc theo dõi hiển thị dữ liệu, phần mềm giám sát năng lượng Lạc Việt còn là trợ thủ đắc lực trong việc đáp ứng các yêu cầu quản lý báo cáo theo chuẩn quốc tế.
- Doanh nghiệp cần lập báo cáo ESG (môi trường – xã hội – quản trị)? Phần mềm có thể cung cấp dữ liệu tiêu thụ năng lượng, lượng phát thải CO₂, xu hướng cải thiện theo thời gian… dưới dạng biểu mẫu sẵn sàng để công bố.
- Doanh nghiệp đang theo đuổi tiêu chuẩn ISO 50001? Phần mềm đóng vai trò là “trung tâm dữ liệu”, giúp doanh nghiệp chứng minh được mức cải tiến hiệu quả năng lượng, kiểm soát tiêu hao và hệ thống cảnh báo vượt chuẩn.
- Cần báo cáo phát thải theo GHG Protocol? Hệ thống có thể tính toán quy đổi lượng năng lượng tiêu thụ ra phát thải tương đương CO₂e, phân theo scope 1–2–3 theo đúng yêu cầu toàn cầu.
Nói cách khác, giải pháp này giúp doanh nghiệp không chỉ vận hành tốt mà còn minh bạch về mặt môi trường.
4.4. Giá trị thực tế: Tiết kiệm chi phí – Giảm phát thải – Nâng cao uy tín
Cuối cùng quan trọng nhất là giá trị mà phần mềm mang lại cho doanh nghiệp:
- Tiết kiệm chi phí: Bằng cách phát hiện sớm lãng phí để tối ưu lịch vận hành, doanh nghiệp có thể tiết giảm từ 5–20% chi phí năng lượng mỗi năm tùy theo ngành nghề và mức độ triển khai.
- Giảm phát thải gián tiếp: Mỗi kWh điện tiết kiệm được cũng đồng nghĩa với việc giảm phát thải CO₂ ra môi trường. Đây là bước thiết thực đầu tiên trong hành trình hướng tới mục tiêu Net Zero.
- Nâng cao uy tín: Khả năng cung cấp số liệu rõ ràng, minh bạch tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng vượt qua các đợt kiểm toán, đấu thầu xanh hoặc yêu cầu từ đối tác quốc tế.
Phần mềm giám sát năng lượng của Lạc Việt không đơn thuần là một công cụ theo dõi điện năng – mà là giải pháp nền tảng giúp doanh nghiệp chuyển đổi từ vận hành truyền thống sang mô hình vận hành bền vững, minh bạch và hiệu quả.
Nhận tư vấn miễn phí 1:1 từ chuyên gia để xây dựng lộ trình triển khai phù hợp với doanh nghiệp bạn tại: https://lacviet.vn/giai-phap-quan-ly-nang-luong-va-giam-phat-thai-carbon
