Bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng, việc kiểm soát lượng khí nhà kính phát thải trở thành ưu tiên hàng đầu của các tổ chức và doanh nghiệp trên toàn cầu. Tín chỉ carbon xuất hiện như một giải pháp chiến lược, không chỉ giúp doanh nghiệp giảm phát thải mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao tính bền vững, tạo cơ hội gia nhập thị trường carbon toàn cầu.
Việc hiểu rõ cách tính tín chỉ carbon là yếu tố cốt lõi để xây dựng hệ thống sản xuất vận hành đúng chuẩn, tối ưu hóa lợi ích từ các dự án giảm phát thải. Bài viết này Lạc Việt sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, giúp doanh nghiệp từng bước tiếp cận, triển khai tính toán tín chỉ carbon, từ đó không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho môi trường và cộng đồng.
1. Cách tính tín chỉ carbon với công thức cơ bản
Tín chỉ carbon được tính dựa trên lượng khí CO2 hoặc khí nhà kính tương đương mà doanh nghiệp đã giảm được thông qua các biện pháp cụ thể. Công thức cơ bản như sau:
Tín chỉ carbon = {Lượng CO2 phát thải ban đầu} – {Lượng CO2 giảm được}
Lượng CO2 phát thải ban đầu:
- Đây là tổng lượng khí CO2 phát sinh từ hoạt động của doanh nghiệp trước khi áp dụng các biện pháp giảm phát thải.
- Lượng phát thải này được xác định thông qua các tiêu chuẩn quốc tế như GHG Protocol hoặc ISO 14064, dựa trên kiểm kê khí nhà kính từ các hoạt động sản xuất, vận hành, vận chuyển, tiêu thụ năng lượng.
Lượng CO2 giảm được: Được tính từ các biện pháp giảm phát thải như:
- Sử dụng năng lượng tái tạo: Thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng năng lượng mặt trời, gió, hoặc sinh khối.
- Cải tiến quy trình sản xuất: Sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng hoặc giảm thiểu lãng phí nguyên liệu.
- Dự án carbon offset: Tham gia các dự án như REDD+ (bảo vệ rừng) hoặc VCS (tiêu chuẩn carbon tự nguyện).
Ví dụ:
- Một doanh nghiệp sử dụng 1.000 lít dầu diesel (hệ số phát thải là 2,63 kg CO2/lít). Lượng CO2 phát thải ban đầu sẽ là: 1.000 lít X 2,63 kg CO2/lít = 2.630 kg CO2(2,63 tấn CO2)
- Nếu doanh nghiệp chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, giảm được 1.000 tấn CO2, tín chỉ carbon nhận được sẽ là: Tín chỉ carbon = 2.630 tấn CO2 − 1.000 tấn CO2 = 1.630 tín chỉ carbon
2. Các phương pháp áp dụng tính toán tín chỉ carbon
2.1 Phương pháp cấp 1: Sử dụng hệ số phát thải mặc định do IPCC hoặc tổ chức quốc tế cung cấp.
Đặc điểm: Đơn giản, dễ thực hiện nhưng độ chính xác không cao vì không phản ánh cụ thể điều kiện thực tế của từng doanh nghiệp.
Ví dụ: Một nhà máy thay thế 1.000 lít dầu diesel bằng năng lượng mặt trời:
- Hệ số phát thải dầu diesel là 2,63 kg CO2/lít.
- Lượng CO2 giảm được: 1.000 lít × 2,63 kg CO2/lít = 2,63 tấn CO2
2.2 Phương pháp cấp 2: Sử dụng hệ số phát thải cụ thể theo từng quốc gia hoặc ngành công nghiệp.
Đặc điểm:
- Phù hợp với các khu vực hoặc ngành có điều kiện phát thải đặc thù.
- Đòi hỏi doanh nghiệp phải có dữ liệu cụ thể từ chuỗi cung ứng và hoạt động sản xuất.
Ví dụ: Tính toán phát thải từ việc sản xuất 1 tấn thép tại Việt Nam (hệ số phát thải trung bình là 1,85 tấn CO2/tấn thép).
2.3 Phương pháp cấp 3: Sử dụng dữ liệu thực tế của doanh nghiệp và dự án cụ thể.
Đặc điểm:
- Độ chính xác cao nhất vì phản ánh điều kiện vận hành thực tế của doanh nghiệp.
- Yêu cầu nhiều thời gian và nguồn lực để thu thập, phân tích dữ liệu.
Ví dụ: Một nhà máy lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời, giảm 50% lượng điện tiêu thụ từ lưới điện quốc gia. Số tín chỉ carbon được tính dựa trên lượng CO2 giảm thực tế từ mức tiêu thụ điện năng.
3. Ví dụ minh họa tính tín chỉ carbon
Dự án giảm phát thải tại nhà máy sản xuất:
Thông tin dự án: Một nhà máy chuyển từ sử dụng than đá sang khí tự nhiên, giảm được lượng CO2 đáng kể.
Thông số:
- Lượng CO2 phát thải ban đầu (khi dùng than đá): 5.000 tấn CO2/năm.
- Lượng CO2 giảm được khi chuyển sang khí tự nhiên: 2.000 tấn CO2/năm.
Cách tính tín chỉ carbon: Tín chỉ carbon = 5.000 tấn CO2 − 2.000 tấn CO2 = 3.000 tín chỉ/năm
Kết quả: Doanh nghiệp nhận được 3.000 tín chỉ carbon mỗi năm từ dự án này, có thể sử dụng để bù đắp phát thải hoặc tham gia giao dịch trên thị trường carbon.
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến cách tính tín chỉ carbon
4.1. Loại dự án giảm phát thải
Loại dự án giảm phát thải là yếu tố quan trọng quyết định cách tính toán tín chỉ carbon. Mỗi loại dự án mang lại hiệu quả giảm phát thải khác nhau, từ đó ảnh hưởng đến số lượng tín chỉ carbon doanh nghiệp có thể nhận được.
- Dự án năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện thay thế cho nhiên liệu hóa thạch không tạo ra khí CO2 trong quá trình vận hành, do đó giảm đáng kể lượng khí nhà kính phát thải.
- Dự án bảo tồn rừng: Bảo tồn rừng và tái trồng rừng nhằm hấp thụ CO2 từ khí quyển. Các khu rừng đóng vai trò như “bể chứa carbon,” hấp thụ CO2 trong quá trình quang hợp. Dự án REDD+ tại Đông Nam Á đã giúp bảo tồn 500.000 ha rừng, hấp thụ trung bình 1 triệu tấn CO2 mỗi năm.
- Dự án cải tiến quy trình công nghiệp: Tối ưu hóa quy trình sản xuất để giảm tiêu hao năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Sử dụng công nghệ hiện đại giúp tăng hiệu suất năng lượng và giảm lượng CO2 phát thải.
4.2. Công nghệ áp dụng
Các công nghệ hiện đại đóng vai trò quyết định trong việc tăng hiệu quả giảm phát thải và tính toán tín chỉ carbon.
- Hệ thống năng lượng mặt trời:
Ưu điểm: Loại bỏ hoàn toàn phát thải CO2 trong quá trình sản xuất điện; Chi phí vận hành thấp sau khi lắp đặt.
Ví dụ thực tế: Một doanh nghiệp sử dụng hệ thống năng lượng mặt trời 10 MW, giảm phát thải 5.000 tấn CO2/năm.
- Hệ thống thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS):
Ưu điểm: Thu giữ khí CO2 từ các nhà máy công nghiệp và lưu trữ an toàn dưới lòng đất hoặc tái sử dụng trong quy trình công nghiệp khác. Hiệu quả cao với những ngành phát thải lớn như xi măng, hóa chất.
Ví dụ thực tế: Một nhà máy xi măng áp dụng CCUS thu giữ 90% lượng CO2 phát thải, tương đương 900.000 tấn CO2/năm.
- Công nghệ IoT và AI:
Ưu điểm: Tối ưu hóa quy trình sản xuất, giám sát phát thải theo thời gian thực. Giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh chóng để giảm phát thải.
Ví dụ thực tế: Một nhà máy sử dụng AI để giám sát tiêu thụ năng lượng, giảm 10% lượng CO2 phát thải/năm.
4.3. Tiêu chuẩn đo lường
Để đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong tính toán tín chỉ carbon, các doanh nghiệp cần tuân thủ các tiêu chuẩn đo lường quốc tế.
GHG Protocol: Đây là bộ tiêu chuẩn được áp dụng rộng rãi nhất trên thế giới để kiểm kê và báo cáo khí nhà kính.
Phạm vi áp dụng:
- Phạm vi 1: Phát thải trực tiếp từ doanh nghiệp.
- Phạm vi 2: Phát thải gián tiếp từ năng lượng mua vào.
- Phạm vi 3: Các phát thải khác trong chuỗi cung ứng.
Ưu điểm: Cung cấp phương pháp đo lường và báo cáo toàn diện.
Ví dụ: Một doanh nghiệp thực hiện kiểm kê theo GHG Protocol xác định lượng phát thải CO2 từ sản xuất và vận hành là 50.000 tấn/năm, từ đó xây dựng kế hoạch giảm phát thải phù hợp.
PAS 2060: Là tiêu chuẩn quốc tế về tính toán và công bố phát thải carbon.
Phạm vi áp dụng: Tính toán lượng phát thải hiện tại và xác định lộ trình đạt mức phát thải ròng bằng 0.
Ưu điểm: Nâng cao độ tin cậy trong việc công bố các dự án giảm phát thải.
Ví dụ: Một doanh nghiệp ngành công nghiệp nặng áp dụng PAS 2060, cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2035.
ISO 14064: Cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách đo lường, báo cáo, xác minh lượng khí nhà kính.
Ưu điểm: Đảm bảo tính minh bạch, khả năng kiểm tra của dữ liệu phát thải.
Tín chỉ carbon không chỉ là một công cụ quản lý phát thải, mà còn là đòn bẩy để doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển bền vững, gia tăng giá trị thương hiệu trên thị trường quốc tế. Việc nắm vững cách tính tín chỉ carbon giúp doanh nghiệp chủ động trong việc giảm thiểu rủi ro khí thải, tăng cường hiệu quả sản xuất, tạo ra cơ hội kinh doanh mới thông qua các dự án giảm phát thải hoặc giao dịch carbon.
Hãy bắt đầu hành trình hướng tới một tương lai xanh hơn bằng cách xây dựng hệ thống sản xuất vận hành đúng chuẩn và tham gia các chương trình tín chỉ carbon ngay hôm nay. Những nỗ lực này không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu hiện tại mà còn góp phần bảo vệ hành tinh cho các thế hệ mai sau.
